Prace geodezyjne realizowane na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych oraz czynności cywilnoprawnych

Książka zawiera kompleksową analizę przepisów prawa ustalających zasady wykonywania prac geodezyjnych, w ramach których realizowane są czynności związane z:
• pomiarami geodezyjnymi,
• opracowaniem wyników pomiarów geodezyjnych,
• tworzeniem określonych w ustawie – Prawo geodezyjne i kartograficzne zbiorów danych oraz dokumentacji przekazywanej do właściwego miejscowo starosty, na potrzeby postępowań administracyjnych, postępowań sądowych oraz czynności cywilnoprawnych związanych z nieruchomościami.

Publikacja jest przeznaczona dla prawników praktyków – adwokatów, sędziów i radców prawnych, a także dla organów administracji geodezyjnej, wykonawców prac geodezyjnych, w tym geodetów, biegłych sądowych, projektantów i kierowników budów, zarządców nieruchomości oraz osób ubiegających się o uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii.

Wykaz skrótów | str. 15

Wprowadzenie | str. 19

Część pierwsza

Sporządzanie map do celów prawnych

Rozdział 1

Zagadnienia wstępne  | str. 35

1. Rodzaje map do celów prawnych | str. 35
2. Zasady sporządzania map do celów prawnych | str. 37

Rozdział 2

Rodzaje i cel podziałów nieruchomości | str. 49

1. Podział geodezyjny | str. 49
2. Podział wieczystoksięgowy | str. 51
3. Podział prawny | str. 52
4. Związanie podziału geodezyjnego z podziałem wieczystoksięgowym i prawnym | str. 52

Rozdział 3

Podział nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami | str. 63

1. Istota postępowania podziałowego | str. 63
2. Zakres stosowania przepisów o podziale nieruchomości | str. 65
3. Oznaczenie przedmiotu geodezyjnego podziału nieruchomości | str. 70
4. Podział nieruchomości rolnych i leśnych w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami | str. 75
5. Dokumenty planistyczne ustalające przeznaczenie terenu i sposób jego zagospodarowania | str. 78

5.1. Uwagi ogólne  | str. 78

5.2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego | str. 80

5.3. Decyzja o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu  | str. 88

5.4. Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego | str. 97

6. Warunki dopuszczalności podziału nieruchomości | str. 104

6.1. Zgodność podziału z ustaleniami planu miejscowego | str. 104

6.2. Dostęp do drogi publicznej | str. 105

6.2.1. Uwagi ogólne | str. 105

6.2.2. Pojęcie dostępu do drogi publicznej w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami  | str. 105

6.2.3. Wykładnia pojęcia drogi publicznej w ujęciu formalnym | str. 110

6.2.4. Pojęcie drogi wewnętrznej | str. 112

6.2.5. Wykładnia pojęcia dostępu do drogi publicznej w ujęciu funkcjonalnym | str. 113

7. Podział nieruchomości o niejednorodnej funkcji określonej w planie miejscowym | str. 117
8. Pionowy podział budynku – podział nieruchomości zabudowanej | str. 122

8.1. Uwagi ogólne  | str. 122

8.2. Wykładnia art. 93 ust. 3b u.g.n. | str. 125

9. Podział nieruchomości w przypadku braku planu miejscowego | str. 145

9.1. Przesłanki dopuszczające możliwość dokonania podziału nieruchomości | str. 145

9.2. Podział nieruchomości na obszarach objętych obowiązkiem sporządzenia planu miejscowego | str. 147

9.3. Niesprzeczność podziału z przepisami odrębnymi  | str. 149

9.4. Zgodność podziału nieruchomości z decyzją o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu | str. 151

10. Zawieszenie postępowania w sprawie podziału nieruchomości | str. 160
11. Podział nieruchomości niezależnie od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego | str. 162

11.1. Uwagi ogólne | str. 162

11.2. Podział nieruchomości w celu zniesienia współwłasności nieruchomości zabudowanej co najmniej dwoma budynkami wzniesionymi na podstawie pozwolenia na budowę | str. 168

11.3. Podział nieruchomości w celu wydzielenia działki budowlanej zabudowanej przez posiadacza samoistnego w dobrej wierze | str. 169

11.4. Wydzielenie części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste zostały nabyte z mocy prawa – podział bez decyzji podziałowej | str. 170

11.5. Podział nieruchomości w związku z realizacją ustawowych roszczeń do części nieruchomości | str. 174

11.6. Podział nieruchomości w związku z realizacją przepisów dotyczących przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów | str. 179

11.7. Podział nieruchomości w związku z realizacją przepisów dotyczących przekształceń własnościowych albo likwidacji przedsiębiorstw państwowych i samorządowych | str. 182

11.8. Wydzielenie części nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji celów publicznych | str. 183

11.9. Wydzielenie działki budowlanej niezbędnej do korzystania z budynku mieszkalnego | str. 188

11.10. Wydzielenie działek gruntu na terenach zamkniętych  | str. 197

12. Podmioty prawa uprawnione do złożenia wniosku o dokonanie geodezyjnego i wieczystoksięgowego podziału nieruchomości oraz strony tego postępowania | str. 198
13. Opinia o zgodności projektowanego podziału z planem miejscowym | str. 210
14. Pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków | str. 216
15. Wniosek o podział nieruchomości i jego załączniki | str. 231
16. Wstępny projekt podziału nieruchomości | str. 241
17. Rodzaje dokumentów geodezyjnych niezbędnych do złożenia wniosku o podział | str. 245
18. Przyjęcie granic do podziału nieruchomości | str. 248
19. Decyzja podziałowa | str. 266
20. Warunkowa decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości | str. 268
21. Podział nieruchomości z urzędu | str. 279
22. Podział nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym | str. 285
23. Wydzielenie działek pod drogi publiczne | str. 287
24. Opłata adiacencka z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w wyniku podziału | str. 295
25. Dopuszczalność uchylenia lub zmiany ostatecznej decyzji podziałowej | str. 299
26. Dopuszczalność łączenia działek ewidencyjnych powstałych w wyniku podziału nieruchomości | str. 305
27. Podział wielu działek ewidencyjnych stanowiących jedną nieruchomość z jednoczesnym ukształtowaniem nowej ich konfiguracji | str. 310

Rozdział 4

Sądowy podział nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami | str. 313

1. Zasady opracowania mapy z projektem podziału nieruchomości | str. 313
2. Zniesienie współwłasności nieruchomości przed sądem | str. 318
3. Podział nieruchomości w związku z wznoszeniem budynku na cudzym gruncie | str. 324
4. Podział nieruchomości w związku z przekroczeniem granic przy wznoszeniu budynku | str. 328

Rozdział 5

Połączenie i ponowny podział nieruchomości | str. 333

1. Uwagi ogólne | str. 333
2. Cele instytucji połączenia i podziału nieruchomości | str. 334
3. Warunki połączenia nieruchomości i ponownego ich podziału | str. 335
4. Wykładnia art. 98b u.g.n. | str. 335

Rozdział 6

Scalenie i podział nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami | str. 347

1. Przedmiot, cel i warunki dopuszczalności scalenia i podziału nieruchomości | str. 347
2. Czynności poprzedzające podjęcie uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości | str. 353

2.1. Wszczęcie postępowania na wniosek lub z urzędu | str. 353

2.2. Zasady ustalania i przyjmowania granic nieruchomości przeznaczonych do scalenia i podziału | str. 354

2.3. Podjęcie uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału | str. 357

3. Uczestnicy postępowania | str. 358
4. Wybór rady uczestników scalenia i podziału nieruchomości | str. 358
5. Geodezyjne opracowanie dokumentacji projektowej scalenia i podziału nieruchomości | str. 360
6. Wydzielenie działek pod drogi | str. 362
7. Opracowanie projektu uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości | str. 364
8. Pojęcie uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości | str. 365
9. Skutki prawne uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości | str. 371
10. Wyznaczenie i utrwalenie granic nowo wydzielonych działek gruntu | str. 374
11. Odszkodowanie za działki wydzielone pod drogi publiczne | str. 375

Rozdział 7

Sporządzenie innej mapy do celów prawnych | str. 377

1. Podział geodezyjny nieruchomości rolnej lub leśnej w trybie czynności technicznej | str. 377
2. Sporządzenie mapy do ustanowienia służebności gruntowych | str. 382
3. Sporządzenie mapy do zasiedzenia nieruchomości | str. 391

3.1. Instytucja zasiedzenia nieruchomości | str. 391

3.2. Zasiedzenie służebności gruntowej i służebności przesyłu | str. 399

3.3. Udział geodety w postępowaniu – opracowanie mapy zasiedzenia | str. 402

4. Sporządzenie mapy na potrzeby podziału nieruchomości do korzystania (quoad usum) | str. 404
5. Podział gospodarstwa rolnego w wyniku zniesienia współwłasności | str. 407

5.1. Pojęcie nieruchomości rolnej w ujęciu prawa cywilnego | str. 407

5.2. Pojęcie gospodarstwa rolnego w ujęciu prawa cywilnego | str. 410

5.3. Pojęcie gruntów rolnych i gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego | str. 417

5.4. Podział gospodarstwa rolnego  | str. 423

6. Sporządzenie mapy na potrzeby ustalenia linii brzegu cieków naturalnych, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych | str. 430

6.1. Zakres przedmiotowy postępowania w sprawie ustalenia linii brzegu i rozgraniczenia gruntów | str. 430

6.2. Pojęcie linii brzegu | str. 434

6.3. Kryteria wyznaczania linii brzegu  | str. 436

6.4. Podmioty uprawnione do złożenia wniosku w sprawie ustalenia linii brzegu  | str. 438

6.5. Decyzja administracyjna w sprawie ustalenia linii brzegu i skutki prawne z niej wynikające | str. 443

6.6. Dokumenty stanowiące podstawę aktualizacji informacji o gruntach pod naturalnymi wodami płynącymi i stojącymi  | str. 448

Rozdział 8

Wyznaczenie i utrwalenie na gruncie nowych punktów granicznych powstałych w wyniku podziału | str. 453

1. Ujawnienie w ewidencji gruntów i budynków decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości | str. 453
2. Wyznaczenie i utrwalenie na gruncie nowych punktów granicznych | str. 454

2.1. Punkty graniczne powstałe w wyniku podziału nieruchomości w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami | str. 454

2.2. Punkty graniczne powstałe w wyniku scalenia i podziału nieruchomości  | str. 456

2.3. Punkty graniczne powstałe w wyniku podziału nieruchomości rolnej lub leśnej | str. 462

Rozdział 9

Scalenie i wymiana gruntów | str. 463

1. Istota, cechy i cel postępowania w sprawie scalenia lub wymiany gruntów | str. 463
2. Wszczęcie postępowania scaleniowego | str. 468
3. Ustalenie obszaru scalenia i wszczęcie postępowania | str. 470
4. Określenie granic obszaru scalenia | str. 474
5. Określenie zasad szacunku gruntów | str. 477
6. Sporządzenie projektu scalenia lub wymiany | str. 479
7. Zniesienie współwłasności w ramach postępowania scaleniowego | str. 481
8. Okazanie projektu scalenia na gruncie, zgłaszanie zastrzeżeń do projektu i ich opiniowanie | str. 483
9. Zatwierdzanie projektu scalenia i podanie jej do publicznej
   wiadomości | str. 484
10. Ujawnienie nowego stanu prawnego w księgach wieczystych i wprowadzenie uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych gruntów | str. 487
11. Weryfikacja decyzji w nadzwyczajnych trybach | str. 488

Część druga

Rozgraniczenie nieruchomości

Rozdział 10

Pojęcie granicy nieruchomości gruntowej i sposoby jej definiowania | str. 493

1. Uwagi ogólne | str. 493
2. Granice przestrzenne nieruchomości gruntowych | str. 494
3. Pojęcie granic prawnych nieruchomości gruntowych | str. 500

Rozdział 11

Zasady ogólne rozgraniczania nieruchomości | str. 509

1. Administracyjnosądowy model rozgraniczania nieruchomości | str. 509
2. Charakterystyka istniejącego modelu postępowania | str. 513

Rozdział 12

Wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego w trybie administracyjnym  | str. 521

1. Organy właściwe do przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego | str. 521
2. Zakres postępowania wyjaśniającego | str. 525
3. Podmioty postępowania rozgraniczeniowego | str. 527
4. Przedmiot postępowania rozgraniczeniowego | str. 555
5. Wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego z urzędu | str. 557
6. Przesłanki wykluczające możliwość prowadzenia postępowania | str. 560
7. Odmowa wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego | str. 570
8. Przesłanki pozostawienia podania o rozgraniczenie nieruchomości bez rozpoznania | str. 575
9. Przesłanki zawieszenia administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego | str. 578

9.1. Przesłanki obligatoryjne | str. 578

9.2. Przesłanki podmiotowe zawieszenia postępowania | str. 580

9.3. Przesłanki przedmiotowe zawieszenia postępowania | str. 589

9.4. Fakultatywne zawieszenie administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego | str. 593

9.5. Obowiązki procesowe organu w przypadku zawieszenia postępowania | str. 594

10. Upoważnienie geodety do przeprowadzenia czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości | str. 595

10.1. Charakter prawny udzielonego upoważnienia | str. 595

10.2. Forma upoważnienia | str. 600

11. Rola geodety w postępowaniu rozgraniczeniowym | str. 602

Rozdział 13

Czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości | str. 609

1. Uwagi wstępne | str. 609
2. Analiza dokumentów stanowiących podstawę ustalenia przebiegu granic nieruchomości | str. 609
3. Wezwanie zainteresowanych stron do stawienia się na gruncie | str. 613

3.1. Sposób i tryb skutecznego doręczenia wezwania | str. 613

3.2. Charakter prawny wezwania | str. 618

Rozdział 14

Przebieg rozprawy granicznej  | str. 621

1. Charakter prawny rozprawy granicznej | str. 621
2. Czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości | str. 626

2.1. Uwagi ogólne  | str. 626

2.2. Wywołanie sprawy | str. 627

2.3. Sprawdzenie obecności i tożsamości stron  | str. 627

2.4. Przedstawienie przedmiotu sprawy  | str. 630

2.5. Przyjęcie oświadczeń stron w sprawie zebranych środków dowodowych | str. 631

2.6. Wywiad terenowy | str. 631

2.7. Kryteria rozgraniczania nieruchomości  | str. 634

2.7.1. Uwagi ogólne | str. 634

2.7.2. Ustalenie przebiegu granic na podstawie dokumentów | str. 635

2.7.3. Ustalenie przebiegu granic na podstawie zgodnego oświadczenia stron | str. 636

2.8. Zamknięcie rozprawy granicznej | str. 637

2.9. Dokumentacja z rozgraniczenia nieruchomości – operat rozgraniczeniowy i operat techniczny przekazywany do zasobu | str. 638

Rozdział 15

Formy zakończenia postępowania rozgraniczeniowego | str. 643

1. Ugoda graniczna zawarta przed geodetą | str. 643

1.1. Charakter prawny ugody granicznej | str. 643

1.2. Czynności geodety w związku z zawartą ugodą graniczną | str. 647

1.3. Decyzja o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego w związku z zawartą ugodą graniczną  | str. 649

2. Decyzja administracyjna o rozgraniczeniu nieruchomości | str. 653

2.1. Uwagi ogólne  | str. 653

2.2. Czynności sprawdzające przed wydaniem decyzji rozgraniczeniowej | str. 655

2.3. Wydanie decyzji zatwierdzającej ustalone granice nieruchomości | str. 659

2.4. Środki prawne od wydanej decyzji rozgraniczeniowej | str. 661

2.4.1. Prawo żądania przekazania sprawy sądowi lub weryfikacji decyzji w trybie administracyjnym  | str. 661

2.4.2. Prawo żądania rektyfikacji decyzji rozgraniczeniowej | str. 667

3. Decyzja o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego w związku z przekazaniem sprawy sądowi | str. 673
4. Umorzenie postępowania rozgraniczeniowego z innych powodów | str. 677
5. Koszty postępowania rozgraniczeniowego | str. 680

Rozdział 16

Sądowe postępowanie rozgraniczeniowe  | str. 691

1. Rozgraniczenie nieruchomości w trybie postępowania nieprocesowego | str. 691

1.1. Przekazanie sprawy na drogę sądową | str. 691

1.2. Kryteria rozgraniczania nieruchomości w postępowaniu sądowym | str. 706

1.3. Dopuszczalność prowadzenia postępowania rozgraniczeniowego | str. 717

2. Rozgraniczenie bezpośrednio przed sądem z pominięciem etapu administracyjnego – spór o własność lub wydanie nieruchomości | str. 726
3. Wykonalność orzeczeń sądowych o rozgraniczenie nieruchomości | str. 732

Część trzecia

Wznawianie znaków granicznych, wyznaczanie punktów granicznych, ustalanie przebiegu granic działek ewidencyjnych

Rozdział 17

Zagadnienia wstępne  | str. 739

1. Pojęcie punktu i znaku granicznego oraz granicy działki ewidencyjnej | str. 739
2. Dane ewidencyjne punktu granicznego | str. 741
3. Zasady modyfikacji współrzędnych punktów granicznych | str. 745
4. Zasady aktualizacji pola powierzchni działki ewidencyjnej | str. 749
5. Ochrona prawna znaków granicznych | str. 752
6. Urządzenia graniczne i prawa z nimi związane | str. 756

Rozdział 18

Wznowienie znaków i wyznaczanie punktów granicznych | str. 759

1. Istota postępowania i jego zakres | str. 759
2. Pojęcie znaków granicznych ustalonych uprzednio | str. 765
3. Rodzaje dokumentów pozwalających na określenie pierwotnego położenia znaków granicznych i metody odtworzenia ich położenia | str. 767
4. Wyznaczenie punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów | str. 770
5. Stabilizacja wznowionych znaków i wyznaczonych punktów granicznych | str. 773
6. Spór o położenie znaków granicznych uprzednio ustalonych | str. 774

Rozdział 19

Zasady ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych | str. 787

1. Dokumentacja geodezyjna stanowiąca podstawę ujawnienia przebiegu granic działek w ewidencji gruntów i budynków | str. 787
2. Przesłanki umożliwiające zastosowanie procedury ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych | str. 789
3. Zawiadomienie o planowanych czynnościach ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych | str. 794
4. Kryteria ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych | str. 808

Rozdział 20

Ustalenie przebiegu granicy działek ewidencyjnych pomiędzy gruntami zajętymi przez wodę płynącą a gruntami do nich przyległymi | str. 811

1. Uwagi ogólne | str. 811
2. Zasady identyfikacji przebiegu granic | str. 812

Zakończenie | str. 817

Bibliografia  | str. 837